Cuốn sách Kinh triều bảo lục - Sử tích Long Quân và các vị Thủy thần Lạc Thị vừa được Nhóm Nghiên cứu Di sản Văn hóa Đền miếu Việt trình làng trong những ngày đầu tháng Hai năm Ất Tỵ là một công trình giải mã một thời kỳ quan trọng trong sử Việt. Đó là thời Vua cha Lạc Long Quân cùng 50 người con mở nước ở miền biển Đông từ bốn ngàn năm trước. Cuốn sách dựa trên những tư liệu dân gian, các di tích tín ngưỡng Việt, những di sản văn hóa còn lưu giữ được cho tới ngày hôm nay để phân tích, lý giải, nhận chân thời kỳ của các vị Lạc Vương từ những góc độ, những lát cắt khác nhau.
Lát cắt Thời gian
Thời đại Hùng Vương của người Việt được phân thành các giai đoạn, từ khi dân ta "có tổ" là giai đoạn các vị Hùng Vương Thánh Tổ, sang giai đoạn Kinh triều Lạc Thị của Kinh Dương Vương - Lạc Long Quân, đến giai đoạn kiến hầu lập bình của Âu Cơ và Hùng Quốc Vương. Trên nền tảng phân kỳ đó, giai đoạn từ Lạc Long Quân đóng một vai trò đặc biệt, mở nước vạn dặm theo miền ven biển về phía Đông lên phía Bắc. Những trang lịch sử đầu tiên của người Việt thật sự đã bắt đầu từ 4.000 năm khi chế độ cha truyền con nối làm chủ thiên hạ phương Đông được hình thành. Lược sử thời kỳ này được ghi lại trong bài Động Đình Long Quân ký ở cuối cuốn sách.
Lát cắt Nhân vật
Lịch sử của Thủy quốc dòng Lạc Thị điểm tên những vị đế vương, quân hầu danh tiếng, đã đi sâu vào tiềm thức người Việt, hình thành nên hệ thống thần điện rất phong phú của người Việt. Khởi đầu là đức Thủy phủ Phù Tang Cam Lâm Đại Đế hay cũng là thần Chính khí Long Đỗ của Thăng Long. Tiếp đó là Kinh Dương Vương, cũng là đức Long cung Liễu Nghị, người đã kết duyên cùng với Long Nữ Động Đình Thoải phủ. Những người con cùng bọc của Kinh Dương Vương là Linh Lang Đại vương, vị thủy thần hồ Dâm Đàm cùng với Lục bộ Thủy phủ hay Đoài hồ Thất giáp, chia trị các đầu sông góc bể. Hàng chục thần tích về Linh Lang, về các vị Thủy thần đã được dịch, giới thiệu cả bản gốc chữ Nho trong cuốn sách.
Lát cắt Tín ngưỡng
Một lịch sử thật sự chính là nguồn gốc cho văn hóa tín ngưỡng. Các vị Long Vương Thủy phủ đã trở thành những vị thần quan trọng trong Đạo Giáo như Đông Vương Công, Ngũ đế Thiên hoàng, rồi cả Chử Đạo Tổ với khả năng bất tử thành tiên. Không thể không nhắc tới vai trò của Thoải phủ trong tín ngưỡng Tam tứ phủ ngày nay, bởi tín ngưỡng này hình thành chính từ thời kỳ của các vị thủy thần Lạc Thị, mà điển hình là đức Vua cha Bát Hải Động Đình và Ngũ vị Tôn quan. Trong số tứ trấn của kinh thành Thăng Long hay cố đô Hoa Lư cũng không thể không có mặt những vị thủy thần trấn phương như Linh Lang, Bạch Mã hay Quý Minh. Đặc biệt, một dòng phái tín ngưỡng đôi khi gọi là Sa môn giáo trên cơ sở của Cổ Lôi ngọc phả truyền thư ở tổng Xốm Bình Đà, cũng đã được phân tích, đối chiếu lý giải theo dòng lịch sử của Kinh triều Lạc Thị.
Lát cắt Không gian
Lạc Long Quân cùng những người con mở nước về miền duyên hải ven sông biển đã để lại những dấu tích sâu đậm ở từng địa phương, từng dòng sông, từng làng xóm. Con sông Hồng xưa gồm 3 nhánh sông Đà, Lô, Thao, hợp lưu ở ngã ba Bạch Hạc chảy về vùng rốn rồng Thăng Long thì lại phân thành nhiều nhánh mà đổ ra biển. Hình ảnh của dòng sông Cái cổ đại này được biểu trưng hóa thành ông Lốt Tam Đầu Cửu Vĩ, đặc trưng cho Thoải phủ. Tổng hợp, đối sánh các vị thần thủy phủ được khái quát cho các vùng Tam đầu Đà Lô Thao, Rốn rồng Hà Nội, Tả ngạn sông Hồng, Hữu ngạn sông Hồng, Trung du Bắc Bộ và vùng Thanh Nghệ Tĩnh. Mỗi vùng có những đặc điểm khác nhau trong tín ngưỡng thờ Thủy thần nhưng đều có mối liên hệ chung về lịch sử dòng Lạc Thị.
Nhân ngày Linh Lang thần hóa mùng 10 tháng Hai năm Ất Tỵ
Bách Việt trùng cửu Nguyễn Đức Tố Lưu
No comments:
Post a Comment